On happiness and human potentials door Ryan, R. M., & Deci, E. L.

In de moderne psychologie is de studie van geluk en menselijk potentieel uitgebreid onderzocht, waarbij twee hoofdstromingen naar voren komen: hedonisch en eudaimonisch welzijn. Deze concepten, hoewel verschillend in hun benadering van wat het betekent om een goed leven te leiden, bieden beide waardevolle inzichten in de aard van menselijk geluk en voldoening. De invloedrijke publicatie door Richard M. Ryan en Edward L. Deci, getiteld “On Happiness and Human Potentials: A Review of Research on Hedonic and Eudaimonic Well-Being“, dient als een fundamentele bron in dit onderzoeksveld. Dit artikel zal de kernideeën en bevindingen uit hun onderzoek verkennen, gericht op de essentie van hedonisch en eudaimonisch welzijn en hoe deze concepten ons begrip van menselijke vervulling beïnvloeden.

Wat is Hedonisch Welzijn?

Hedonisch welzijn, afgeleid van het Griekse woord voor genot, hedone, richt zich op het nastreven van plezier en het vermijden van pijn. In de context van geluksonderzoek verwijst dit naar de mate waarin individuen positieve emoties ervaren versus negatieve emoties, en hun algemene tevredenheid met het leven. Hedonisme benadrukt het belang van het moment en de directe bevrediging als de sleutel tot een gelukkig leven.

De Diepte van Eudaimonisch Welzijn

Eudaimonisch welzijn, daarentegen, haalt inspiratie uit het idee van eudaimonia, een term die wordt toegeschreven aan Aristoteles. Eudaimonia gaat over het bereiken van het hoogste menselijke potentieel en het leiden van een zinvol leven. In tegenstelling tot het hedonistische perspectief, dat gericht is op het maximaliseren van plezier, concentreert eudaimonisch welzijn zich op het nastreven van persoonlijke groei, het realiseren van het eigen potentieel, en het bijdragen aan de gemeenschap. Ryan en Deci belichten hoe eudaimonisch welzijn niet alleen de vervulling van basisbehoeften omvat, maar ook authenticiteit, autonomie, competentie, en verbondenheid met anderen.

Onderzoek naar Geluk en Menselijk Potentieel

Ryan en Deci’s onderzoek wijst op de complexiteit van geluk en de verschillende paden die individuen kunnen bewandelen naar welzijn. Hun werk onderstreept het belang van zelfdeterminatietheorie (SDT) als een kader voor het begrijpen van menselijk gedrag en welzijn. SDT suggereert dat het vervullen van de basisbehoeften aan autonomie, competentie, en verbondenheid essentieel is voor zowel hedonisch als eudaimonisch welzijn.

De Rol van Autonomie en Competentie

Autonomie, het gevoel van vrijwilligheid en keuzevrijheid in gedragingen, is cruciaal voor het ervaren van welzijn. Wanneer mensen voelen dat ze de controle hebben over hun acties en beslissingen, rapporteren ze hogere niveaus van geluk en tevredenheid. Evenzo is competentie, of het gevoel effectief te zijn in interacties met de omgeving, van vitaal belang voor het ervaren van zowel plezier als een zinvol bestaan.

Verbondenheid: Het Sociale Aspect van Welzijn

Een ander kritisch element dat door Ryan en Deci wordt benadrukt, is het belang van verbondenheid – het gevoel van verbondenheid en betrokkenheid bij anderen. Dit aspect van welzijn benadrukt de inherente sociale aard van de mens en het belang van relaties en gemeenschapsgevoel voor ons algehele geluksgevoel.

De Implicaties van Hedonisch en Eudaimonisch Welzijn

Het onderscheid tussen hedonisch en eudaimonisch welzijn heeft diepgaande implicaties voor ons begrip van geluk en hoe we dit in ons leven kunnen nastreven. Terwijl hedonisch welzijn ons inzicht biedt in het belang van positieve emoties en levensgenoegens, onthult eudaimonisch welzijn een meer complex en vervullend pad naar welzijn dat dieper ingaat op de menselijke ervaring en potentieel.

Het Streven naar Geluk in het Dagelijks Leven

In de praktijk suggereren Ryan en Deci dat individuen kunnen streven naar een evenwicht tussen hedonische en eudaimonische activiteiten voor een optimaal welzijn. Het genieten van de eenvoudige genoegens van het leven, terwijl men ook streeft naar persoonlijke groei en bijdragen aan het grotere goed, kan leiden tot een dieper en meer duurzaam gevoel van geluk.

Uitdagingen en Overwegingen

Hoewel het streven naar eudaimonisch welzijn belonend kan zijn, is het vaak een uitdagender pad dat inspanning en zelfreflectie vereist. Het vereist dat individuen hun waarden en overtuigingen onderzoeken, doelen stellen die resoneren met hun ware zelf, en zich inzetten voor hun realisatie. Deze uitdagingen benadrukken de complexiteit van het menselijk streven naar geluk en de noodzaak van ondersteuning en begrip vanuit de gemeenschap en sociale structuren.

De Rol van Maatschappij en Cultuur

Het onderzoek van Ryan en Deci wijst ook op de invloed van maatschappelijke en culturele factoren op onze opvattingen over en ervaringen van geluk. Cultuur kan de manier vormen waarop we naar geluk kijken, beïnvloeden welke vormen van welzijn we meer waarderen, en bepalen hoe we onze doelen nastreven.

Het Belang van Educatie en Beleid

Voor een bredere implementatie van deze inzichten in welzijn, benadrukken Ryan en Deci het belang van onderwijs en beleid dat individuen ondersteunt in hun streven naar zowel hedonisch als eudaimonisch welzijn. Scholen, werkplekken en gemeenschappen kunnen omgevingen creëren die autonomie, competentie, en verbondenheid bevorderen, essentiële elementen voor het bevorderen van algeheel welzijn.

Wat zijn de kritieken?

De concepten van hedonisch en eudaimonisch welzijn hebben veel bijgedragen aan ons begrip van wat het betekent om een goed leven te leiden. Ondanks hun invloed zijn er kritieken en uitdagingen naar voren gekomen, voornamelijk vanuit verschillende academische hoeken. Hier zijn enkele van de voornaamste kritieken:

Operationalisatie en Meetbaarheid

• Complexiteit van Definities: Een belangrijke kritiek is gericht op de moeilijkheid om hedonisch en eudaimonisch welzijn nauwkeurig te definiëren en te meten. Onderzoekers hebben uitdagingen ondervonden bij het operationaliseren van deze concepten, wat heeft geleid tot een breed scala aan meetinstrumenten met variërende gradaties van overlap en onderscheidend vermogen.
• Subjectiviteit: Gezien de subjectieve aard van welzijn, argumenteren sommige critici dat de huidige methoden voor het meten van hedonisch en eudaimonisch welzijn niet volledig de diepte en diversiteit van menselijke ervaringen kunnen vastleggen.

Theoretische Overwegingen

• Onduidelijke Scheidslijnen: Critici wijzen op de uitdaging om een duidelijke scheiding te maken tussen hedonisch en eudaimonisch welzijn, aangezien de praktijken die tot deze vormen van welzijn leiden vaak overlappen en interacteren.
• Culturele Bias: Sommige onderzoekers betogen dat de concepten van hedonisch en eudaimonisch welzijn geworteld zijn in westerse filosofische tradities, wat kan leiden tot een culturele bias in onderzoek en interpretatie. Dit roept vragen op over de universaliteit van deze concepten over verschillende culturen heen.

Praktische Toepassing

• Beleidsimplicaties: Er is kritiek op de praktische toepassing van deze concepten in beleid en interventies, waarbij sommigen betogen dat een te sterke focus op een van beide benaderingen (bijvoorbeeld het bevorderen van hedonistisch welzijn ten koste van eudaimonische aspecten) kan leiden tot onevenwichtige of kortzichtige welzijnsstrategieën.
• Individualisme versus Collectivisme: Critici hebben opgemerkt dat de nadruk op individuele autonomie en zelfverwezenlijking, vooral binnen het eudaimonisch kader, kan botsen met collectivistische waarden en normen in sommige culturen, waar gemeenschap en sociale harmonie als belangrijker kunnen worden beschouwd.

Critici van het concept

De kritieken op het onderzoek naar hedonisch en eudaimonisch welzijn komen vanuit een breed spectrum van disciplines, waaronder psychologie, sociologie, filosofie, en culturele studies. Specifieke namen van critici worden zelden direct verbonden met algemene kritiek in de literatuur, deels omdat de discussie vaak voortkomt uit bredere academische debatten en collectieve bijdragen aan het veld. In plaats daarvan vertegenwoordigen de kritieken een samensmelting van diverse perspectieven en onderzoeksbevindingen. Echter, enkele vooraanstaande onderzoekers en filosofen hebben belangrijke bijdragen geleverd aan de discussie over welzijn en geluk, die indirect kritiek kunnen leveren of aanzetten tot heroverweging van hedonische en eudaimonische benaderingen:

1. Daniel Kahneman: Een Nobelprijswinnaar in de Economie, Kahneman’s werk op het gebied van de psychologie van besluitvorming en welzijn, inclusief het concept van ‘ervaren zelf’ versus ‘herinnerend zelf’, biedt inzichten die kritisch zijn voor de studie van geluk en kan vraagtekens zetten bij de eenvoud van hedonische metingen.
2. Carol Ryff: Psycholoog Carol Ryff heeft een model van psychologisch welzijn ontwikkeld dat sterk leunt op het concept van eudaimonisch welzijn. Haar werk heeft kritiek geleverd op het beperkte bereik van hedonische concepten van geluk en heeft bijgedragen aan de verfijning van eudaimonische welzijnsmodellen.
3. Martin Seligman: Als een van de grondleggers van de positieve psychologie, heeft Seligman’s werk, dat welzijn benadert vanuit een breder perspectief dan alleen geluk, bijgedragen aan het debat. Zijn model van welzijn, dat elementen zoals Engagement, Relaties, Zingeving, en Prestatie (PERMA) omvat, biedt een uitgebreide kijk op menselijk welzijn die verder gaat dan traditionele hedonische en eudaimonische benaderingen.
4. Martha Nussbaum en Amartya Sen: Vanuit een filosofisch en economisch perspectief hebben Nussbaum en Sen bijgedragen aan het Capability Approach, dat zich concentreert op de mogelijkheden en vrijheden die mensen hebben om het leven te leiden dat ze waardevol vinden. Hoewel niet direct een kritiek op hedonisch of eudaimonisch welzijn, biedt hun benadering een alternatief kader dat de basisbehoeften en mogelijkheden van individuen benadrukt.
5. Cross-culturele onderzoekers: Onderzoekers die zich concentreren op cross-culturele studies van welzijn hebben belangrijke vragen gesteld over de universaliteit van de concepten hedonisch en eudaimonisch welzijn. Hun werk benadrukt hoe culturele normen en waarden de perceptie en het nastreven van geluk beïnvloeden, wat uitdagingen stelt aan de algemene toepasbaarheid van deze welzijnsconcepten.

Deze onderzoekers en filosofen vertegenwoordigen slechts een deel van de brede gemeenschap die kritisch heeft gekeken naar de concepten van hedonisch en eudaimonisch welzijn. Hun bijdragen vormen een essentieel onderdeel van de voortdurende dialoog over wat het betekent om een goed leven te leiden en hoe dit het beste kan worden gemeten en bereikt.

Conclusies: De Weg naar een Vervuld Leven

De inzichten van Richard M. Ryan en Edward L. Deci over hedonisch en eudaimonisch welzijn bieden een rijke basis voor het begrijpen van de complexe aard van menselijk geluk. Hun onderzoek belicht de diverse wegen die individuen kunnen bewandelen naar welzijn en benadrukt het belang van een evenwichtige benadering die zowel de eenvoudige geneugten van het leven als de diepere, meer betekenisvolle aspecten van menselijk streven omvat.

Het Belang van Evenwicht

Een belangrijke les uit Ryan en Deci’s werk is dat duurzaam geluk niet uitsluitend wordt gevonden in kortstondige genoegens of in de rigoureuze nastreving van persoonlijke groei en doelen. In plaats daarvan ligt een vervuld leven in het vinden van een evenwicht tussen deze aspecten, waarbij zowel de vreugden van het moment worden gekoesterd als een streven naar zin en doel in het leven wordt onderhouden.

Zelfontdekking en Groei

Een ander cruciaal inzicht is het belang van zelfontdekking en persoonlijke groei in het bevorderen van eudaimonisch welzijn. Het proces van het verkennen van onze waarden, het nastreven van doelen die resoneren met ons ware zelf, en het bijdragen aan iets groters dan onszelf, is essentieel voor het ervaren van diepe voldoening en betekenis in het leven.

Gemeenschap en Ondersteuning

Tot slot benadrukken Ryan en Deci het cruciale belang van gemeenschap en ondersteuning bij het nastreven van welzijn. Een ondersteunende omgeving die autonomie bevordert, competentie erkent, en een gevoel van verbondenheid biedt, is van vitaal belang voor het faciliteren van zowel hedonisch als eudaimonisch welzijn.

Bronnen voor verdere verdieping

1. Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On Happiness and Human Potentials: A Review of Research on Hedonic and Eudaimonic Well-Being. Journal of Happiness Studies, 1, 1-24.
2. P2P and Human Happiness  3rd GNH Conference.pdf (bhutanstudies.org.bt)
3. Reconsidering happiness: the costs of distinguishing between hedonics and eudaimonia: The Journal of Positive Psychology: Vol 3, No 4 (tandfonline.com)