Elizabeth Anscombe: Een Pionier in de Filosofie

Gertrude Elizabeth Margaret Anscombe (18 Maart 1919 – 5 Januari 2001),, of kortweg Elizabeth Anscombe, was een invloedrijke Britse filosoof van de 20e eeuw, wiens werk een blijvende impact heeft gehad op de analytische filosofie. Haar intellectuele bijdragen beslaan een breed spectrum van onderwerpen, waaronder ethiek, filosofie van de geest, en actietheorie.

Vroege Leven en Onderwijs

Elizabeth Anscombe werd geboren in 1919 in Limerick, Ierland, en groeide op in Engeland. Ze studeerde klassieke talen en filosofie aan het St Hugh’s College, Oxford, waar ze onder de invloed kwam van belangrijke filosofen zoals Ludwig Wittgenstein. Haar intellectuele relatie met Wittgenstein was van cruciaal belang; ze werd een van zijn meest toegewijde studenten en later de vertaler en redacteur van enkele van zijn belangrijkste werken.

Belangrijkste Werken en Filosofische Bijdragen

Anscombe’s filosofische bijdragen zijn uitgebreid en diepgaand. Haar bekendste werk, “Intention” (1957), is een fundamentele studie op het gebied van filosofie van de actie en ethiek. In dit werk onderzoekt Anscombe de aard van menselijke actie en intentie, waarbij ze een kader biedt voor het begrijpen van morele verantwoordelijkheid.

Een ander belangrijk aspect van haar werk is haar kritiek op de moderne ethiek, met name in haar essay “Modern Moral Philosophy” (1958). Hierin betoogt Anscombe dat de moderne morele filosofie fundamenteel gebrekkig is vanwege haar afwijzing van Aristotelische deugdethiek en haar afhankelijkheid van een juridische moraliteitsopvatting die niet coherent is zonder het concept van een goddelijke wetgever.

Hier zijn enkele van haar meest invloedrijke werken:

1. Intention (1957): Dit boek wordt beschouwd als een meesterwerk in de filosofie van de actie. Anscombe onderzoekt hierin wat het betekent om iets met een bepaalde intentie te doen, en hoe deze intenties onze handelingen informeren en structureren.
2. Modern Moral Philosophy (1958): Een invloedrijk essay waarin Anscombe de fundamenten van de moderne ethiek bekritiseert, met name het utilitarisme en Kantiaanse deontologie. Ze pleit voor een terugkeer naar een deugdethiek, geïnspireerd door Aristoteles en Thomas van Aquino.
3. “An Introduction to Wittgenstein’s Tractatus” (1959): Anscombe biedt in dit werk een toegankelijke inleiding en commentaar op Wittgenstein’s vroege werk, “Tractatus Logico-Philosophicus”. Haar diepgaande begrip van Wittgenstein’s filosofie maakt dit tot een essentiële gids voor het begrijpen van zijn complexe ideeën.
4. Contraception and Chastity (1972): In dit essay onderzoekt Anscombe de morele principes die ten grondslag liggen aan menselijke seksualiteit en de ethische implicaties van anticonceptie. Ze betoogt dat anticonceptie leidt tot een scheiding van de procreatieve en unitive aspecten van de seksuele daad, wat in strijd is met de natuurlijke orde en de christelijke leer over het huwelijk.
5. The First Person (1975): Een verzameling essays waarin Anscombe zich richt op de grammatica en filosofie van de eerste persoon enkelvoud (ik), en de implicaties daarvan voor de identiteit, zelfbewustzijn, en agentschap.
6. Ethics, Religion and Politics (1981): Dit boek verzamelt Anscombe’s essays over ethiek, religie, en politiek, en toont haar vermogen om diepgaande filosofische analyse te combineren met praktische overwegingen.
7. Causality and Determination (1971): In dit essay onderzoekt Anscombe het concept van causaliteit en de vraag of determinisme en vrijheid met elkaar verenigbaar zijn.

Naast deze werken heeft Anscombe talrijke artikelen en kritieken geschreven over een verscheidenheid aan onderwerpen, waaronder metafysica, taalfilosofie, en de geschiedenis van de filosofie. Haar werk blijft een belangrijke bron van inspiratie en debat binnen de filosofische gemeenschap.

Invloed en Legacy

Anscombe’s invloed strekt zich uit ver buiten de grenzen van academische filosofie. Ze was een vooraanstaand figuur in het debat over nucleaire ontwapening en nam een uitgesproken standpunt in tegen de universiteit van Oxford toen deze een eredoctoraat wilde verlenen aan voormalig president Truman, vanwege zijn besluit om atoombommen op Hiroshima en Nagasaki te gooien.

Haar werk heeft ook een significante invloed gehad op de katholieke filosofie. Als bekeerling tot het katholicisme integreerde Anscombe haar religieuze overtuigingen met haar filosofische werk, wat bijdroeg aan een rijke dialoog tussen geloof en rede in de 20e eeuw.

Conclusie

Elizabeth Anscombe blijft een van de meest fascinerende figuren in de hedendaagse filosofie. Haar vermogen om diepgaande vragen te stellen en conventionele wijsheid uit te dagen, heeft de manier waarop we denken over ethiek, actie, en de menselijke geest vormgegeven. Haar nalatenschap leeft voort in de blijvende relevantie van haar werk en de voortdurende invloed op filosofische discussies.

Bronnen en meer informatie

1. “Intention” – Elizabeth Anscombe
2. “Modern Moral Philosophy” – Elizabeth Anscombe
3. “The Collected Philosophical Papers of G.E.M. Anscombe” – Meerdere volumes die een breed scala aan haar filosofische werk verzamelen.
4. “An Introduction to Wittgenstein’s Tractatus” – Elizabeth Anscombe
5. Afbeelding: Albarluque, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Deze bronnen bieden een uitstekend startpunt voor iedereen die geïnteresseerd is in het diepgaand verkennen van Anscombe’s filosofische ideeën en haar impact op de hedendaagse denkwijzen. Haar werk blijft essentieel leesvoer voor studenten van de filosofie en iedereen die geïnteresseerd is in de complexiteiten van ethiek, intentie en menselijke actie.